مجله حقوقی دلتا

طبق قانون مواردی هستند که مانع از انتقال ارث به برخی از افراد می‌شوند.

تقسیم ارث یکی از رایج‌ ترین حقوقی است که پس از فوت فرد توسط ورثه او انجام می‌گیرد. بر اساس قانون چند دسته می‌توانند از ارث فرد متوفی استفاده کنند که شامل وابستگان سببی و نسبی می‌شوند. به گزارش مجله دلتا کسی که فوت می‌کند و ارث به جا می‌گذارد را موَّرِث و بازماندگانی که از او ارث می‎برند را وارث می‌گویند.

تاثیر زمان فوت طبق قانون ارث
گاهی تاریخ فوت دو نفر که طبق قانون از یکدیگر ارث می‌برند، مبهم و نامعلوم است. به طور مثال پدر و پسری در یک تصادف فوت کرده ‌اند و مشخص نیست کدام یک زودتر فوت شده است. بنابراین در خصوص تاثیر زمان فوت باید قائل به تفکیک شد.

۱. تاریخ فوت هر دو نفر نامشخص است.
۲. تاریخ فوت یکی معلوم و تارخ فوت دیگری نامعلوم است.
فرض اول؛ اگر تاریخ فوت افرادی که از یکدیگر ارث می‌برند نامشخص باشد یعنی معلوم نباشد کدام یک زودتر فوت کرده اند، افراد مذکور از یکدیگر ارث نمی‌برند. مگر اینکه علت فوت غرق شدن یا هدم (زیر آوار ماندن یا خراب شدن بنا) باشد. مثلا پدر و پسری که برای نجات فردی به دریا رفته ‌و دیگر برنگشته ‌اند، در این مثال وراث آن ها از اشخاص متوفی ارث می‌برند چون علت فوت غرق شدن است هرچند تاریخ فوت معلوم نیست.
فرض دوم؛ دو نفر که از یکدیگر ارث می‌برند، تاریخ فوت یکی معلوم و تاریخ فوت دیگری نامعلوم است، در این فرض فردی که تاریخ فوتش نامعلوم است، از دیگری ارث می‌برد. مثلا پدر و پسری که در تصادف به بیمارستان منتقل می‌شوند، و کسی نمی‌داند که پدر چه ساعتی فوت شده، یعنی قبل از انتقال به بیمارستان یا بعد از آن بوده است. در حالی‌ که تاریخ فوت پسر در بیمارستان ثبت شده است.

تقسیم ارث و موانع آن
به رغم وجود شرایطی که باعث می‌شود شخص از جمله وراث محسوب شود، شرایطی نیز وجود دارد که در صورت احراز این شرایط ، انتقال ارث انجام نمی‌شود و فرد مشمول قانون ارث نخواهد شد. لزومی ندارد که تمام موانع ارث یک جا جمع شوند ، بلکه وجود یکی از این شرایط هم باعث منتقل نشدن ارث خواهد شد. از جمله موانع ارث می توان موارد زیر را برشمرد‌.

لعان، کفر،قتل، برده بودن، زنا، غیبت، فوت پیش از مرگ متوفی
لعان؛ اگر فردی منکر رابطه پدر و فرزندی شود، یعنی بگوید این فرزند من نیست و به همسرش نسبت زنا دهد( رابطه جنسی نامشروع) در اینصورت زن و شوهر از یکدیگر و پدر و فرزند از یکدگر ارث نمی‌برند. در واقع لعان موجب از بین رفتن زوجیت می‌شود و زن و شوهر نسبت به یکدیکر برای همیشه نامحرم محسوب می‌شوند. اگر پدر بعداً رابطه پدر و فرزندی را بپذیرد باز هم پدر از فرزند ارث نمی‌برد ولی در این ‌صورت فرزند از پدر ارث می‌برد. لعان قوانین و مقررات خاصی دارد به این صورت که مرد به دادگاه مراجعه و فرزند خود را نفی می‌کند که البته امروزه این عمل صورت نمی‌گیرد.

کفر؛ کافر از مسلمان ارث نمی‌برد. اگر متوفی مسلمان باشد ولی خویشاوندان وی کافر باشند، از او ارث نمی‌برند. اگر شخص فوت شده کافر باشد و یک وارث مسلمان داشته باشد، ارث او به وارثان کافر نمی‌رسد.
قتل؛ طبق ماده ۴۵۱ قانون مجارات اسلامی، در صورتی ‌که قاتل جزء وراث مقتول باشد و قتل عمدی باشد، قاتل از اموال و دیه مقتول ارث نمی‌برد و اگر قتل خطای محض یا شبه عمدی باشد فقط از دیه ارث نمی‌برد.
طفل متولد از زنا؛ طفل متولد از زنا(رابطه جنسی نامشروع)، از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی‌برد.
بردگی؛ در صورت برده بودن وارث یا مورث (متوفی) از یکدیگر ارث نمی‌برند. مگر اینکه ورثه فقط یک نفر باشد، که در این صورت برده از اموالی که از متوفی باقی مانده است، خریداری و آزاد و مابقی ارثیه به او داده می‌شود.

زنا؛ طبق ماده ۸۸۴ قانون مدنی، نه فردی که حاصل زنا باشد از پدر و مادر خود و اقوام آنان ارث می‌برد و نه پدر و مادر و نزدیکان وی از او ارث می‌برند.

غیبت؛ اگر فردی به طور ناگهانی ناپدید شود و اثری از او نباشد، به طوری که نتوان نسبت مرگ را به او داد در این صورت، خویشاوندان نمی‌توانند به بهانه غیبت او ادعای ارث کنند. البته اگر این غیبت ۱۰ سال طول کشد و یا در صورت پیگیری مداوم به مدت ۴ سال، حکم مرگ فردی که ناپدید شده صادر شود، خویشاوندان می‌توانند برای تعیین تکلیف اموال وی اقدام کنند.

فوت پیش از مرگ متوفی؛ در صورتی که فرزندی پیش از والدین خود فوت کند، خانواده وی (فرزندان و همسر) نمی‌توانند مدعی ارث باشند.

همچنین بخوانید:
میزان ارث بردن زن و مرد از یکدیگر

فرزند خوانده بعد از فوت شخص ارث می برد یا نه؟

انحصار وراثت ؛ باید ها و نباید ها